Mərakeş Oued Eddahab əyalətinin yenidən nəzarətə alınmasının 44-cü ildönümünü qeyd edən zaman bu hadisənin simvolik olması ilə yanaşı, ölkənin həm iqtisadi, həm də sosial baxımdan regionun inkişafı istiqamətində atdığı mühüm addımlar üzərində düşünməyə dəyər. Əyalətin 1979-cu ildə Mərakeş tərəfindən bərpası ölkənin ərazi bütövlüyü və inkişafına sadiqliyində dönüş nöqtəsi oldu. Əlahəzrət Kral VI Məhəmmədin uzaqgörənliyi, strateji yatırımlar, infrastrukturun inkişafı və sosial proqramlar sayəsində Mərakeş Oued Eddahab əyalətini tərəqqi və möhkəmliyi təcəssüm etdirən uğurlu bölgəyə çevirdi. 

Tarixi kontekst. 

14 avqust 1979-cu ildə Ued Eddahab əyalətinin üləmaları, əyanları və qəbilə başçıları mərhum Əlahəzrət II Həsənə öz itaətlərini bəyan etmək və Şanlı Ələvilərə sarsılmaz bağlılıqlarını bir daha təsdiqləmək üçün Rabatdakı Kral Sarayına təşrif buyurdular. Bu təntənəli və yüksək vətənpərvər hərəkətlə Oued Eddahab sakinləri heç vaxt Mərakeşli kimliklərini heç nəyə dəyişməyəcəklərini vurğulayaraq, bütün dünyaya Səhranın həmişə Mərakeş olduğunu və düşmənlərin həmlələrinə baxmayaraq, onun əbədi olaraq qalacağını təsdiqlədilər. 1979-cu ildə Mərakeş tərəfindən Oued Eddahab əyalətinin bərpası o zaman ölkənin bütün ərazisi üzərində suverenliyini təsdiqləyən əlamətdar hadisə idi. Bundan öncə əyalət "İspan Saharası" adlandırılan ərazinin bir hissəsi olaraq İspaniyanın nəzarəti altında idi. Həmin bərpa, diplomatik səylərin və Mərakeşlə bölgəyə dair tarixi iddialarını irəli sürən danışıqların kulminasiya nöqtəsi oldu. Bu tarixi nailiyyətdə mərhum Əlahəzrət Kral II Həsənin rəhbərliyi və diplomatik fərasəti əsas rol oynamışdır.

İqtisadi inkişaf. 

Bərpadan bəri Mərakeş Oued Eddahab əyalətinin iqtisadi inkişafına böyük sərmayə qoyub və investisiya etməkdə davam edir. 2015-ci il, Dakhla-Oued Eddahab-ın bu regionu Afrika, Avropa, Amerika və Asiya arasında qitələrarası fəaliyyətə malik Afrika mərkəzinə çevirmək üçün Əlahəzrət Kral VI Məhəmmədin uzaqgörən siyasətindən ilhamlanan ilk regional İnkişaf Proqramının başlanması ilə dönüş nöqtəsi oldu.

Bu proqramın əsas layihələri bunlardır:

Regionun ən simvolik tikililərindən biri olan Dakhla-Atlantik limanı. 1,5 milyard ABŞ dolları dəyərində olan bu layihənin tikintisi davam edir və 2030-cu ildə təhvil verilməsi planlaşdırılır. "Dakhla Azad İqtisadi Zonası" adlanan 1650 hektarlıq logistika zonası adlanır,

 1 milyard ABŞ dollarlıq investisiya ilə 1055 kilometrdən çox uzanan Tiznit-Laayoune-Dakhla ekspress yolu. Tikinti işləri 85% tamamlanıb,

Səhrada 5000 hektar ərazinin suvarılmasına şərait yaradan dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması layihəsi. Tələb olunan enerji 40 MVt gücündə külək ferması tərəfindən təmin ediləcək.

Regional ekosistemə uyğunlaşdırılmış 7 akademik və peşəkar təlim mərkəzinin yaradılmasını özündə ehtiva edən “İşlər və Bacarıqlar Şəhəri”,

Dakhla Ağıllı Şəhər də daxil olmaqla şəhərlərin yenidən qurulması layihələri,

İnfrastrukturun və yataq tutumunun gücləndirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş turizmin diversifikasiyası layihələri, tikilməkdə olan bir neçə otel,

Bir neçə proqrama daxil olan insan inkişafı layihələri (İnsan İnkişafı üzrə Milli Təşəbbüs, səhiyyə, təhsil, sosial və həmrəylik iqtisadiyyatı və s.),

Sosial irəliləyişlər.

Mərakeşin sosial tərəqqiyə sadiqliyi əyalət sakinlərinin həyatını yaxşılaşdırmağa yönəlmiş müxtəlif təşəbbüslərdə aydın görünür. Hökumət səhiyyə, təhsil və sosial xidmətlərə üstünlük verməsi nəticəsində keyfiyyətli obyektlərə və proqramlara çıxış artıb. Təhsil müəssisələrinin və peşə təhsili mərkəzlərinin yaradılması yerli işçi qüvvəsini gücləndirmiş, əyalətin iqtisadi inkişafına töhfə verən ixtisaslı işçi ehtiyatını artırmışdır.

Ekoloji davamlılıq. 

Bölgənin ekoloji əhəmiyyətini dərk edən Mərakeş, Oued Eddahab əyalətində ətraf mühitin qorunması üçün hərtərəfli səylər göstərmişdir. Ərazinin unikal ekosistemlərini və biomüxtəlifliyini qorumaq üçün davamlı kənd təsərrüfatı təcrübələri, bərpa olunan enerji layihələri və konservasiya proqramları həyata keçirilmişdir. Ölkənin ətraf mühitə sadiqliyi iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və davamlı gələcəyi təmin etmək kimi qlobal səylərlə üst-üstə düşür.

Mədəni İrs və Turizm. 

Oued Eddahab əyalətinin zəngin mədəni irsi və təbii gözəlliyi diqqətdən yayınmayıb. Mərakeş, əyalətin təmiz çimərlikləri, tarixi məkanları və canlı yerli ənənələri kimi unikal görməli yerlərini nümayiş etdirməklə turizmin təşviqinə sərmayə qoyub. Turizmin inkişafı təkcə yerli iqtisadiyyatı deyil, həm də mədəniyyətlərarası mübadilələri gücləndirmiş və bir-birinə daha çox bağlı dünyaya töhfə vermişdir. Beynəlxalq hava limanının müasirləşdirilməsi, xarici aviaşirkətlərin və turistlərin cəlb edilməsinə öz təsirini göstərdi.

Nəticə. 

Mərakeş Oued Eddahab əyalətinin bərpasının 44-cü ildönümünü qeyd edərkən, o, təkcə millətin ərazi bütövlüyünü deyil, həm də Əlahəzrət Kral VI Məhəmmədin uzaqgörənliyi timsalında iqtisadi inkişaf, sosial irəliləyişlər, ekoloji davamlılıq baxımından əldə edilən əlamətdar yüksəlişi və mədəni zənginləşdirməni qeyd edir. Əyalətin transformasiyası Mərakeşin coğrafi yerindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşlarının firavanlığını və rifahını təmin etmək öhdəliyinə bir sübut kimi xidmət edir.

Adil Embarch

Mərakeş səfiri